Op de wereld bestaan heel wat verschillende talen. Maar het aantal toonladders is zeker niet minder. Een voorbeeld: de pentatonische toonladder. Deze bestaat uit slechts vijf verschillende tonen en komt overal op de wereld voor.
Je kunt eenvoudig pentatonische muziek spelen op een toetsinstrument door alleen de zwarte toetsen te gebruiken. Als je dit hoort, dan is het eerste waar je misschien aan denkt Chinese muziek. Maar een pentatonische toonladder kun je ook horen in sommige Westerse volksmuziek, bij veel Afrikaanse muziek en in muziek uit meerdere Aziatische landen.
Pentatoniek: slendro en pelog
In Indonesië is de gamelanmuziek een belangrijke kunstvorm. De gamelanmuziek kent twee pentatonische ladders, de slendro-reeks en de pelog-reeks.
Het laatste notenvoorbeeld, de pelog-reeks, laat zien dat je de ontstane ‘gaten’ in de pentatonische ladder kunt aanvullen met tussentonen (de zwarte noten).
Raga
In India gebruiken de musici zeer veel verschillende toonreeksen. Elke reeks, raga, hoort bij een bepaalde tijd van het jaar, bij bepaalde gelegenheden of bij bepaalde stemmingen. In India is de kleinste toonafstand niet een halve, zoals in de Westerse muziek, maar een kwart!
Zigeunertoonladder
Een bijzondere toonladder is de zigeunertoonladder. Deze lijkt sterk op de harmonische kleine-tertstoonladder. Welke toon is anders?
Lydomixolydisch
Een toonladder zoals die gebruikt is door de Nederlandse componist Henk Badings heet lydomixolydisch. Kun je de naam verklaren?
Bluestoonladder
Een keerpunt in de muziek heeft in Amerika plaatsgevonden. De combinatie van negermuziek met die van de blanken heeft gezorgd voor volledig nieuwe muzieksoorten. De bluestoonladder klinkt in de bluesmuziek en vormt de basis voor jazz en pop.
Bovenstaande tekst (copyright) is afkomstig uit de 2e druk van het boek Muziek, kort en bondig geschreven door Paul Bronkhorst. U mag de teksten, tekeningen en notenvoorbeelden uit dit boek vrij gebruiken, indien u: - deze zonder enige wijziging geheel of gedeeltelijk overneemt; - de bron volledig vermeldt (titel en auteur bij tekstovername, tekenaar bij overname tekeningen); - op geen enkele wijze hieraan verdient of vergoedingen ontvangt (geen readers of enig commercieel belang).
